ده چالش ورود گردشگر به ایران و موانع توسعه صنعت گردشگری
یکی از راه های کسب درآمد ارزی برای کشورمان، توسعه و توجه ویژه به صنعت گردشگری ایران است؛ زیرا در صورتی که زیر ساخت های لازم برای این صنعت در کشور فراهم باشد می تواند به اصلیترین راه درآمد ارزی برای آن تبدیل شود.
ایران کشوری است که با توجه به برخورداری جاذبه های طبیعی و تاریخی زیبا و دیدنی و دارا بودن اقلیم چهار فصل، یکی از بهترین مناطق برای گردشگری در دنیا است؛ رشد و توسعه این صنعت پولساز می تواند ایران را از اقتصاد تک محصولی و متکی به نفت جدا کرده و رشد و توسعه اقتصادی را به همراه داشته باشد.
در این مطلب قصد داریم شما را با ۱۰ چالش ورود گردشگر به ایران و موانع توسعه این صنعت در کشور آشنا نماییم.
یکی از مواردی که نشان دهنده وضعیت گردشگری در یک کشور، فرودگاه های آن است؛ وضعیت فرودگاه های بین‌المللی در ایران بسیار نامطلوب است به طوری که ازدحام و شلوغی بیش از حد آن به هنگام ورود و خروج مسافر یکی از موارد مورد شکایت گردشگران خارجی است.
این مورد تنها یک گوشه از شرایط نامناسب صنعت گردشگری در کشور است که نشان می دهد باید توجه ویژه‌ای به این صنعت در ایران شود تا بتوان با فراهم کردن زیر ساخت های مناسب از ظرفیت بی نظیری که به لحاظ طبیعی و تاریخی در این کشور وجود دارد در جهت رشد اقتصادی نهایت استفاده را داشت.
فعالان و کارشناسان متخصص در زمینه گردشگری، با بررسی های انجام گرفته در وضعیت گردشگری در کشور، ۱۰ چالش ورود گردشگر به ایران را مطرح کرده‌اند؛ در ادامه با این ۱۰ چالش اصلی و اساسی که مانعی بر سر راه توسعه گردشگری در ایران هستند آشنا خواهیم شد.
مشکلات فرودگاهی
در مبحث توریسم و گردشگری، فرودگاه ویترین هر کشور است؛ چون فرودگاه ها اولین ایستگاهی هستند که گردشگران برای بازدید از کشور به آن پای می گذارند؛ به همین دلیل شرایط فرودگاه‌ها از نظر ظرفیت و زیرساخت ها نقش بسیار مهم و تأثیرگذاری در معرفی وضعیت گردشگری در کشور دارند.
این ویترین در ایران چهره زیبایی ندارد و بسیاری از گردشگران خارجی از شرایط، امکانات و ظرفیت‌های فرودگاه های بین المللی کشور رضایت ندارند؛ دلیل این امر این است که ظرفیت فرودگاه ها در ایران با حجم گردشگران که از طریق این فرودگاه ها جابجا می شوند متناسب نیست.
مشکلات فرودگاهیبا توجه به ظرفیت محدود فرودگاه ها در کشور، اغلب شاهد این موضوع هستیم که صف های طولانی در آن ها تشکیل شده و ازدحام زیادی در هنگام ورود و یا خروج مسافر وجود دارد؛ گردشگر در ابتدا ورود به کشور با دیدن چنین صحنه ها و مشکلاتی به کلی مأیوس شده و یک نکته منفی در ذهن گردشگر ایجاد می شود.
به نظر می رسد که مشکلات زیر ساختی در فرودگاه های بین المللی کشور جدی بوده و باید در خصوص رفع آن اقدام فوری صورت بگیرد؛ گسترش ظرفیت فرودگاه ها متناسب با ظرفیت مسافر، بهبود رفتار کارکنان گمرک و کنترل گذرنامه با مسافران از جمله اقداماتی است که در بهبود وضعیت فرودگاه ها در زمان ورود گردشگر مؤثر خواهد بود.
کمبود واحد های اقامتی
دومین چالش ورود گردشگر به ایران، مربوط به مراکز اقامتی است که همواه اصلیترین موضوع مورد انتقاد از سمت فعالان گردشگری بوده؛ مراکز اقامتی مناسب برای اسکان گردشگران در طول مدت حضور در کشور نسبت به حجم مسافران، بسیار اندک است.
این مسئله حتی در شهرهایی که از مناطق گردشگری مهم در ایران هستند به چشم می‌خورد؛ در این شهرها نیز میان زیرساخت های اقامتی و تقاضایی که از طرف گردشگر وجود دارد، تناسبی برقرار نیست؛ این موضوع به ویژه در فصولی که اوج سفر است بیش از پیش به چشم می خورد.
مراکزی که به عنوان واحد های اقامتی در کشور فعال هستند، هم از نظر کمیت و تعداد، کمتر از میزان تقاضا هستند و هم از استاندارهای لازم برای یک مرکز اقامتی برخوردار نیستند؛ زیرساخت‌های گردشگری در ایران به هیچ وجه با حجم گردشگران تناسب ندارند و انداک زیر ساخت‌های موجود نیز حاصل تلاش بخش خصوصی هستند و اقدام مناسب و عملی با تکیه بر نیازسنجی از سوی دولت و مراکز متولی صورت نگرفته است.
کمبود واحدهای اقامتیبه استثنای مناطقی که پذیرای زائران هستند، فصول بهار و پاییز فصل عمده سفر به ایران برای گردشگران خارجی و علاقمندان به گردشگری فرهنگی از اروپا و آمریکا است؛ اوج کمبود ها در زمینه واحد های اقامتی را در این دو فصل شاهد هستیم؛ از طرفی هم به علت مدیریت اشتباه بسیاری از نمایشگاه ها و همایش ها که در این دو فصل برگزار می شوند؛ در کمبود واحدهای اقامتی تأثیرگذار خواهد بود و نتایج منفی و خوبی را به همراه ندارد.
افزایش ظرفیت واحدهای اقامتی و استاندارد سازی آن ها با توجه استاندارد های بین المللی و همچنین مدیریت برگزاری همایش ها و نمایشگاه ها در فصولی که اوج سفرهای توریستی به ایران نیستند، دو مورد از مهم‌ترین اقداماتی است که در زمینه واحدهای اقامتی در کشور می‌توان انجام داد.
کاستی های حمل و نقل
یکی از موارد تأثیرگذار از رشد و توسعه گردشگری در کشور توجه به زیرساخت های حمل و نقل به ویژه زیرساخت های جاده‌ای است؛ سیستم حمل و نقل درون شهری و برون شهری در ایران برای گردشگران از ضعف های زیادی رنج می برد؛ به عنوان مثال یکی از موارد عدم وجود وسیله حمل و نقل با ظرفیتی بین اتوبوس و ون است که در کشور وجود ندارد.
وسیله حمل و نقل عمومی که برای گردشگران مورد استفاده قرار می گیرد باید از لحاظ ظاهری زیبا و شکیل بوده و از لحاظ فنی سالم باشد؛ همچنین بهره‌مندی از امکانات اولیه و اساسی نظیر سیستم گرمایش و سرمایش از دیگر ویژگی های یک وسیله نقلیه مناسب است.اما متأسفانه یکی از مواردی که مورد شکایت گردشگران خارجی در ایران بوده است.
سیستم ناکارآمد حمل و نقل در ایران هم از نوع درون شهری و هم از نوع برون شهری است؛ یکی از معضلات اساسی در این حوزه مراکز اقامتی و پذیرایی بین جاده‌ای در کشور است که وضعیت بسیار بدی داشته و از حداقل امکانات اولیه و لازم بی بهره هستند.
وضعیت نیروی انسانی فعال در صنعت گردشگری ایران
مورد بعدی چالش ورود گردشگر به ایران مربوط به نیروی انسانی مرتبط با آن بوده؛ یک باور غلطی که در کشور ما وجود دارد این است که برای فعالیت و کار در مشاغل مربوط به گردشگری نیاز به آموزش و تخصص نیست.
همین باور غلط و عدم تخصص و مهارت نیروی انسانی فعال در حوزه گردشگری کشور، ضربه بزرگی به صنعت گردشگری ایران وارد کرده است؛ مهم ترین معضل در این زمینه عدم آموزش به نیروی انسانی فعال در این صنعت است.
نیروی انسانی فعال در صنعت گردشگری ایراناز کارکنان فرودگاه، تا کارکنان هتل ها و رانندگان تاکسی، هیچ کدام آموزش مناسب در این زمینه نداشته اند.
نکته مهم در آموزش نیروی انسانی فعال در گردشگری، تداوم این آموزش ها است زیرا که این تدام باعث تثبیت آن در ذهن و رفتار فرد می شود؛ متاسفانه در کشور ما در هنگام جذب افراد برای کار در صنعت گردشگری، توجهی به تخصص و مهارت فرد نمی شود و استانداردها و ضوابط در این امر نادیده گرفته می شوند.
توجه به تخصص و مهارت افراد در زمان جذب و بکارگیری و آموزش مدوام افراد فعال در صنعت گردشگری دو راهکار مهم برای برون رفت از چالش نیروی انسانی در این صنعت در ایران است.
وضعیت نامطلوب سرویس‌های بهداشتی
یکی از مسائل مهم در گردشگری، توجه به بهداشت به خصوص وضعیت سرویس های بهداشتی است؛ سرویس های بهداشتی یکی از معضلات اساسی گردشگران خارجی در ایران است که تجربه سفر را برای آن ها ناخوشایند می کند.
استفاده از سرویس بهداشتی ایرانی برای گردشگران خارجی دشوار است و به همین خاطر ترجیح آن ها به استفاده از سرویس های فرنگی است؛ تنها مکان هایی که این امکانات برای گردشگران خارجی فراهم شده است هتل ها و مراکز اقامتی هستند و در بقیه اماکن این امکانات به ندرت وجود دارد.
نکته دیگر در مورد سرویس های بهداشتی برخی اماکن و سرویس های بهداشتی بین راهی، کیفیت بسیار پایین و وضعیت بهداشتی بسیار نامناسب آن‌هاست؛ این وضعیت یک نکته مهم چالش ورود گردشگر به ایران است که موجبات اعتراض بسیاری از گردشگران خارجی را فراهم کرده است.
ساخت و تعبیه سرویس های بهداشتی فرنگی در سایر اماکن گردشگری کشور و توجه به وضعیت بهداشتی آن ها به خصوص در مورد سرویس های بین جاده‌ای از نکات مهمی است که برای تأمین آسایش گردشگران در کشور باید مورد توجه قرار بگیرد.
کمبود مراکز رفاهی و کیفیت ارائه خدمات آن ها
ارائه خدمات بی کیفیت در مراکز توریستی و کمبود یا عدم وجود مراکز رفاهی بین راهی در جاده‌های کشور می تواند مهم ترین چالش ورود گردشگر به ایران باشد.
کمبود مراکز رفاهی و کیفیت ارائه خدمات آن هادر خدماتی که به گردشگران ارائه می شود دو جنبه مورد بررسی است:
جنبه نرم افزاری و جنبه سخت افزاری صنعت گردشگری ایران
جنبه نرم افزاری با کیفیت خدمات ارائه شده به گردشگر در ارتباط است؛ از آنجا که گردشگران در ایران در چند دسته قرار می گیرند و اهداف مختلفی از سفر خود دارند (سیاحت، زیارت، تجارت) هر کدام به نوع متفاوتی از خدمات مختلف احتیاج خواهند داشت.
به همین دلیل تمامی مراکز و مشاغل فعال در حوزه گردشگری باید بتوانند به انواع سلیقه های گردشگر خدمات مورد نیاز را و با توجه به استاندارد های بین المللی به او ارائه دهند.
تنها راهکار افزایش آمادگی مراکز فعال در حوزه گردشگری هم از نظر آداب معاشرت و هم خدماتی که به گردشگر ارائه می دهند، ارائه آموزش ها لازم در این زمینه به صورت مداوم و در تمامی رده‌ها است.
تنوع غذایی کم در منوی رستوران ها
این مسئله در حالی به عنوان چالش ورود گردشگر به ایران مطرح است که ۶ هزار نوع غذای محلی و سنتی در ایران وجود دارد که این تنوع و گستردگی بدون شک در هیچ کشور دیگری دیده نمی‌شود؛ اما متاسفانه شاهد این موضوع هستیم که منوی رستوران ها در ایران به ویژه منوی رستوران ها در هتل ها و مکان های گردشگری تنها به چند نوع غذا محدود می‌شود.
تنوع غذاهای محلی و سنتی گسترده در ایران از طرف رستوران ها مغفول باقی مانده است که در صورت توجه به این موضوع بدون شک با استقبال گردشگران مواجه خواهند شد؛
زیرا گردشگران در سفر به یک کشور و بازدید از فرهنگ و تاریخ و آداب و رسوم آن، ترجیح می‌دهند غذاهای محلی و سنتی آن را امتحان کنند زیرا که غذای محلی و سنتی هر منطقه یکی از شاخصه های فرهنگی مردمان آن سرزمین است.
عدم ساماندهی مراکز تاریخی در صنعت گردشگری ایران
این موضع در حالی یکی از نقاط ضعف در گردشگری ایران است که در لحاظ شاخص رقابت پذیری مجمع جهانی اقتصاد، ایران رتبه نهم دنیا از لحاظ تعداد سایت های فرهنگی میراث جهانی را در اختیار دارد.
با توجه به این ظرفیت بسیار خوب در ایران که مورد استقبال بسیاری از گردشگران خارجی قرار می‌گیرد، دو نکته مهم وجود دارد که در مدیریت این اماکن مورد غفلت قرار گرفته است:
نکته اول، عدم متناسب سازی این اماکن برای استفاده افراد معلول و کم توان؛ البته که این مسئله در کشور فراگیر بوده و تنها محدود به سایت های تاریخی و فرهنگی نیست بلکه در وسایل حمل و نقل عمومی و معابر وجود داشته و قابل لمس است.
برای دستیابی به استانداردهای گردشگری در مقیاس جهانی و احترام به حقوق گردشگر، باید به این مسائل توجه شده و تدابیر لازم در مورد آن اندیشیده شود.
نکته دوم طراحی یک مسیر مشخص در سایت های تاریخی و موزه ها است؛ در واقع در اماکن تاریخی و موزه ها در کشور به طراحی مسیر، برنامه و هدف مشخص برای گردشگر توجه نشده است.
در صورتی که به این نکات ساده توجه شود هیجان در مخاطب ایجاد می شود و او در طول بازدید به حال خود رها نمی شود تا به صورت شانسی از قسمت های مختلف بازدید کند.
زیر ساخت مالی نامساعد
آخرین چالش ورود گردشگر به ایران به مسائل و مبادلات مالی مربوط می شود؛ چالشی که گردشگران در ایران با آن مواجه هستند عدم امکان خرید در ایران به وسیله کارت های اعتباری است.
از آنجا که زیر ساخت های این امکان به علت تحریم های بین المللی وجود ندارد، گردشگر در سفر به ایران ناگزیر به حمل پول نقد خواهد بود که ممکن است مشکلاتی برای آن ها به همراه داشته باشد.